ทักษิโณทก

ทักษิโณทก คือ น้ำสำหรับกรวด กริยาราชาศัพท์ที่หมายถึง กรวดน้ำ คือ “ทรงหลั่งทักษิโณทก” พระเต้าที่ใช้กรวดน้ำเรียกว่า “พระเต้าทักษิโณทก” 

การหลั่งทักษิโณทกปรากฏในการบำเพ็ญพระราชกุศล เช่น การบำเพ็ญพระราชกุศลทรงพระราชอุทิศถวายแด่สมเด็จพระบุรพมหากษัตริยาธิราช [สม-เด็ด-พฺระ-บุ-ระ-พะ-มะ-หา-กะ-สัด-ตฺริ-ยา-ทิ-ราด]
หรือสมเด็จพระบรมราชบุพการี [สม-เด็ด-พฺระ-บอ-รม-มะ-ราด-ชะ-บุบ-พะ-กา-รี] นอกจากนี้ ยังพบการหลั่งทักษิโณทกในโอกาสสำคัญ
เช่น เมื่อคราวสมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงประกาศอิสรภาพ เป็นสัญลักษณ์แสดงคำมั่นและประกาศแก่พระแม่ธรณีให้เป็นพยานรับรู้

ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก หลังจากมีพระบรมราชโองการเป็นปฐมและพระมหาราชครูพราหมณ์รับสนองพระบรมราชโองการแล้ว
พระมหากษัตริย์จะทรงหลั่งทักษิโณทกขณะทรงตั้งสัตยาธิษฐานว่า จะทรงยึดมั่นในพระปฐมบรมราชโองการนั้น

อนึ่ง คำว่า ทักษิโณทก นี้ ในเอกสารโบราณมักใช้ว่า สิโตทก 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------