นักสราช
[นัก-สะ-ราด]

          นักสราชเป็นตำแหน่งคนเชิญธง ในลิลิตพยุหยาตราเพชรพวง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดให้เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
แต่งเมื่อ พ.ศ. ๒๓๔๐ เพื่อบันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับพระราชประเพณีในการจัดขบวนพยุหยาตราแต่ก่อน มีโคลงบาทหนึ่งว่า
“นักสราชโบกธงชาย    ไกววาก”
และโคลงดั้นเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย มีโคลงบาทหนึ่งว่า
“นายนักสราชถือธง    ประนบ หน้าแฮ”
หม่อมราชวงศ์เทวาธิราช ป. มาลากุล อธิบายไว้ว่า ธงที่นักสราช ถือเป็นธง ๓ ชาย ทำด้วยผ้าปักหักทองขวาง การปักหักทองขวางใช้ไหมทองปักเป็นลวดลายอย่างแน่นทึบบนผืนผ้า
ส่วนเครื่องแต่งกายของนักสราช สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน บรรยายว่า “สวมเสื้อผ้ามัสรู่ไหม [มัด-สะ-หฺรู่-ไหฺม]
นุ่งผ้าเกี้ยวลาย คาดผ้าโหมดเทศ [โหฺมด-เทด] สวมหมวกหูกระต่ายสีแดงติดลูกไม้ใบข้าว สวมถุงเท้ายาวสีขาว รองเท้าหนังสีดำ”
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------