การลดพระมหาเศวตฉัตร

พระมหาเศวตฉัตร [พฺระ-มะ-หา-สะ-เหฺวด-ตะ-ฉัด] หรือ พระนพปฎลมหาเศวตฉัตร [พฺระ-นบ-พะ-ปะ-ดน-มะ-หา-สะ-เหฺวด-ตะ-ฉัด]
เป็นเครื่องแสดงพระบรมราชอิสริยยศ [พฺระ-บอ-รม-มะ-ราด-ชะ-อิด-สะ-ริ-ยะ-ยด] อย่างหนึ่งของพระมหากษัตริย์ที่ทรงรับบรมราชาภิเษกแล้ว
          โดยปรกตินั้น พระมหาเศวตฉัตรที่ปักหรือแขวนในพระที่นั่งองค์ต่าง ๆ จะลดลงมาซ่อมแซมและเปลี่ยนผ้าหุ้มได้เฉพาะเมื่อมีการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
เพราะตามธรรมเนียมแต่โบราณนั้นหากยังไม่เปลี่ยนรัชกาลจะไม่ลดพระมหาเศวตฉัตรลงเด็ดขาด
เว้นแต่มีเหตุอันเลี่ยงไม่ได้ ดังที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงอธิบายไว้ว่า
“พระเศวตฉัตรนั้นจะลดลงจากที่ได้ต่อเมื่อเปลี่ยนรัชกาล ...
ถ้าหากมีความจำเป็นต้องลด เช่นเวลาปฏิสังขรณ์พระราชมนเทียรเป็นต้น เมื่อกลับยกเศวตฉัตรขึ้นที่เดิม
ก็ต้องทำเป็นการพิธี มีฤกษ์และสมโภช เพราะฉะนั้นจึงมีแต่งานพระราชพิธีบรมราชาภิเษกอย่างเดียว
ซึ่งระเบียบการพิธีมีลดพระเศวตฉัตรลงซ่อมแซมและเปลี่ยนผ้าหุ้มใหม่ แล้วยกกลับขึ้นตั้งที่ในวันแรกตั้งการพิธีบรมราชาภิเษก”

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------