พระชัยวัฒน์

พระชัยวัฒน์ เป็นพระพุทธรูปประจำพระองค์พระมหากษัตริย์ เดิมเรียกว่า พระไชย [พฺระ-ไช]
ดังพระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จพระพนรัตน์ [สม-เด็ด-พฺระ-พน-นะ-รัด] วัดพระเชตุพน [วัด-พฺระ-เชด-ตุ-พน] มีข้อความว่า
“พระโหราราชครูธิบดีศรีพิชาจารย์ [พฺระ-โห-รา-ราด-ชะ-คฺรู-ทิบ-บอ-ดี-สี-พิ-ชา-จาน] ก็ลั่นฆ้องไชย ให้คลายเรือพระที่นั่งสุวรรณหงส์อันทรงพระพุทธปติมากร [พฺระ-พุด-ทะ-ปะ-ติ-มา-กอน] ทองนพคุณ
บันจุะพระสาริกะบรมธาตุ [บัน-จุ-พฺระ-สา-ริก-กะ-บอ-รม-มะ-ทาด] ถวายพระนามสมยาพระไชยนั้นไปก่อน แล้วเรือขบวรหน้าทั้งปวงไปโดยลำดับ”
ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเติมสร้อยว่า พระไชยวัฒน์ คำว่า “ไชย” แต่เดิมใช้ไม้มลาย ภายหลังแก้เป็นใช้ไม้หันอากาศ

พระชัยวัฒน์ประจำรัชกาลมีพุทธลักษณะและขนาดต่างกัน แต่ทุกองค์ถือตาลปัตร และส่วนมากบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ
เมื่อมีพระราชพิธีเกี่ยวกับรัชกาลใด ก็อัญเชิญพระชัยวัฒน์ประจำรัชกาลนั้นมาเข้าพิธีด้วย
ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกซึ่งเป็นพระราชพิธีสำคัญตั้งพระชัยวัฒน์ทุกรัชกาล บนพระแท่นมณฑลในพระที่นั่งไพศาลทักษิณ

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------